آشنایی با الگوها در تحلیل تکنیکی
«الگوی سر و شانه»
الگوی سر و شانه یکی از قابل اعتمادترین و مشهورترین اشکال نموداری است و بسیاری از معامله‌گران با آن مانوس هستند. نمونه‌ای از الگوی سرو شانه در نمودار 4-1 نشان داده شده است.
همانطور که در نمودار می‌بینید، قیمتها در یک روند به سمت بالا از سطح مقاومت گذشته است. قیمتها در نقطه A به سطح مقاومت نفوذ کرده و به سمت بالا رفته است. این سطح در مرحله بعدی به خط حمایت تبدیل خواهد شد. شانه چپ در این الگو هنگامی که قیمتها در نقطه B به سطح حمایت برخورد می‌کنند، شکل می‌گیرد. پس از بوجود آمدن یک قله، قیمتها خط روند را در کانال- قطع کرده و در شرایط عادی سطح قیمتها به خط حمایت قبلی می‌رسند و دوباره قیمتها به خط مقاومت روند بازگشت می‌کنند. در این حالت وقتی که قیمتها افت می‌کنند شکست سطح حمایت تأیید می‌شود.
نمودار 1-4 آرایش سر
الگوی سر و شانه مشتمل بر سه موج پشت سر هم می‌باشد. موج اول و سوم که شانه‌ها را شکل می‌دهد، تقریباً بلندی یکسانی دارند. سر در این الگو توسط موج میانی ایجاد می‌گردد و بلندتر از شانه‌ها می‌باشد. در این الگو هر سه موج از یک خط حمایتی پیروی می‌کنند که این سطح به عنوان خط گردن معروف شده است. در آرایش سر و شانه معکوس این سه موج از یک خط مقاومت تبعیت می‌کنند. پیش از نقطه A خط گردن نقش خط مقاومت را بازی می‌کرد و پس از شکست خط مقاومت این سطح به خط حمایت تبدیل شد. قیمت دو بار به این سطح برگشت نموده (نقاط B و C) و خط گردن در نهایت در نقطه D تحت فشار فروشندگی شکسته می‌شود و برگشت روند تأیید می‌گردد. در نقطه D حجم معاملات شدت می‌گیرد. وقتی که خط حمایتی شکسته می‌شود قیمت می‌تواند دوباره به سطح شکسته شده بازگردد و آن را آزمون نماید. معمولا بازار خط گردن را در نقطه E آزمون می‌کند و در این حالت دوباره خط گردن به سطح مقاومت تبدیل می‌گردد.
اگر سطح مقاومت شکسته نشود، انتظار می‌رود که قیمت نهایتاً به اطراف سطح F نزول کند که هدف قیمتی الگوی سر و شانه است. هدف تقریباً با بزرگی فاصله بین سر و خط گردن برابر می‌شود و معمولا میتوان هدف قیمتی را از نقطه D، جایی که خط گردن شکسته می‌شود، اندازه‌گیری کرد.
علائم ساخته شده توسط الگوی سر و شانه
شکل الگوی سروشانه اطلاعات ارزشمندی را به ما هدیه می‌کند. به موارد زیر توجه کنید:
1. خط حمایت با توجه به نقطه B و C قابل شناسایی است. این سطح خط گردن را به نمایش می‌گذارد.
2. خط مقاومتی که فشار خریداری را کنترل می‌کند. معمولا بازار، پس از شکست نقطه D، خط گردن را در نقطه E آزمایش می‌نماید.
3. جهت روند و قیمتها توسط این الگو مشخص می‌شود. اگر خط گردن فشار خرید را در نقطه E متوقف سازد، آنگاه الگوی سر و شانه اطلاعاتی راجع به جهت قیمت فراهم می‌کند.
4. هدف قیمت از بدست آوردن فاصله سر تا خط گردن قابل محاسبه است. به عنوان تایید این الگو نیاز است که قیمتها تحت حجم معاملات بالا به خط گردن نفوذ نمایند.
بنابراین یکی از فروض اصلی توسعه موفق این الگو این است که در هنگام شکست خط گردن حجم معاملات بازار بسیار زیاد است و فروش‌های زیادی انجام می‌گیرد. در بازار ارز اندازه حجم معاملات تنها در بازار آینده امکان‌پذیر است و معامله‌گر می‌بایستی اندازه پول نقد بازار را از طریق حجم ارز بازار آینده و اختلالات بازار تخمین می‌زنند، اما اطلاعات در مورد حجم معاملات بازار سهام در دسترس می‌باشد.
چنانچه شکست خط گردن تیز نباشد و یا به عبارتی زاویه‌دار باشد، علامت هشداردهنده‌ای در مورد احتمال اشتباه معامله‌گران بدست می‌آید و در نتیجه میتوان در انتظار برگشت سریع قیمتها در بازار بود.
دوره زمانی در آرایش سر وشانه
چارچوب زمانی الگوی سر و شانه می‌تواند از چند هفته تا چند ماه را پوشش دهد. معمولا معامله‌گران از نمودار با دادههای یک روزه استفاده نمی‌کنند، چرا که معتقدند استفاده از دادههای یک روزه قابل اعتماد نمی‌باشد.
هرچه زمان این الگو طولانی‌تر باشد این الگو دقیق‌تر می‌شود، اما هدف قیمتی به احتمال زیاد در کوتاه‌مدت بدست نمی‌آید. موقعی که برای رسیدن به هدف زمانی با مشکل مواجه می‌شویم، اجماع عمومی بر این است که طول مدت گسترش یافتن این الگو با دوره زمانی آن ارتباط خواهد داشت. بایستی تأکید کرد که اندازه‌گیری هدف از نقطه‌ای که خط گردن شکسته می‌شود بسیار مهم است. تحلیل‌گران تکنیکی جدید برای اندازه‌گیری قیمت هدف، نه تنها آن را از زیر خط گردن بلکه از میانه‌های شکل‌گیری این الگو استفاده می‌کنند. این قضیه در موقعی اتفاق می‌افتد که آنها در حال اندازه‌گیری بلندی سر هستند.
بسیاری از الگوهای سر و شانه ظاهر متفاوتی از نمودار 4-1 دارند. حالت واقعی قیمتها به اندازه کافی نرمال نیستند و آرایش سر و شانه گاهی اوقات واضح نخواهد داشت. همین طور توجه داشته باشید که معمولا خط گردن به‌ندرت افقی خواهد بود. نمونه واقعی از این الگو در بازار اوراق بهادار ایران در زیر آمده است:
نمودار 2- 4 شرکت لاستیکی سهند
شناسایی آرایش
1. اندازه شانه‌ها بایستی تقریباً مساوی باشند و از این مهمتر شانه‌ها نبایستی فراتر از گردن قرار گیرند.
2. لازم است که نقاط A-B-C-D همگی مماس با خط گردن باشند که اگر این شرط برقرار نباشد، نمی‌توان این آرایش را به الگوی سر و شانه نسبت داد.
3. الگوی سر و شانه تنها در هنگامی که سه موج به صورت امواج برگشتی با سطح حمایت (خط گردن) برخورد نمایند و سپس آن را قطع کنند کامل و تأیید می‌شود. چنانچه قیمت نتواند خط گردن را قطع کند الگو اعتبار خود را از دست می‌دهد.